Göbek Çıkması Neden Olur? Beden, İktidar ve Toplumsal Disiplin Üzerine Siyaset Bilimsel Bir Analiz
Bir Siyaset Bilimcinin Girişi: Bedenin de Bir Siyaseti Vardır
Toplumsal düzeni anlamaya çalışan bir siyaset bilimci olarak her zaman şu soruya dönüyorum: İktidar sadece devlet kurumlarında mı yaşar, yoksa bedenin içinde de mi hüküm sürer?
İnsan bedeni, tıpkı bir devlet gibi; denetim, düzen ve disiplin gerektirir. Bu nedenle “göbek çıkması” sadece biyolojik bir olay değil, aynı zamanda toplumsal düzenin mikro bir yansımasıdır.
Beden, iktidarın en somut alanıdır. Yeme alışkanlıklarımız, hareket biçimlerimiz, hatta kendimizi nasıl gördüğümüz bile toplumsal normlar ve ideolojik çerçeveler tarafından biçimlendirilir. Bu yüzden “göbek” yalnızca fazla yağ değil; tüketim kültürünün, güç ilişkilerinin ve bireysel özdenetimin siyasal bir sembolüdür.
Bedenin Siyaseti: Disiplin ve Gözetim Mekanizmaları
Modern siyaset teorisi, özellikle Michel Foucault’nun analizlerinde, bedenin iktidar tarafından nasıl yönetildiğini anlatır. Devletin vatandaşı denetlediği gibi, birey de kendi bedenini denetler. Göbek çıkması, bu denetimin gevşediği, özdisiplinin sarsıldığı bir andır.
Toplum, “fit beden”i bir itaat biçimi olarak sunar. Spor salonları, diyet endüstrisi ve sosyal medya estetiği, vatandaşa sürekli “bedenini yönet” mesajı verir. Böylece iktidar, bedensel kontrolü ahlaki bir yükümlülük hâline getirir. Göbek, bu düzende bir tür “siyasi itaatsizlik” gibidir — sistemin istediği biçime uymayan, fazlalığını saklamayan bir direniş alanı.
Bir bedenin biçimi, aslında bir vatandaşlık biçimidir. Devlet bedenin nasıl yaşlanacağını, nasıl görüneceğini ve hatta nasıl hissetmesi gerektiğini dolaylı yollarla düzenler. “Sağlıklı olmak” artık bireysel bir hedef değil; politik bir sorumluluk hâline gelmiştir.
Kurumlar, İktidar ve İdeolojik Göbekler
Göbek çıkması, tıpkı devletin büyüyen bürokrasisi gibi, birikimin kontrolsüzlüğüdür.
Kurumlar nasıl ki kendi iç mekanizmalarıyla şişer, bürokrasiyle hantallaşırsa, bireyin bedeni de tüketim alışkanlıklarıyla bir “bürokratik fazlalık” üretir.
Tüketim ideolojisi, bireye “daha çok ye, daha çok al, daha çok yaşa” derken; neoliberal siyaset aynı anda “ama ince kal, güçlü görün, verimli ol” mesajı verir. Bu çelişki, bedensel yorgunluğun ve psikolojik çöküşün zeminini hazırlar. Göbek bu çelişkinin fiziki izidir: bir tarafta haz, diğer tarafta disiplin.
Göbek, kapitalist düzenin sembolik bir haritasıdır. Çünkü o, fazlanın —yani üretim fazlasının, tüketim fazlasının, söylem fazlasının— görünür hâlidir.
Sorulması gereken soru şudur: Toplum mu bizi şişiriyor, yoksa biz mi toplumun fazlalıkları hâline geliyoruz?
Erkeklerin Stratejik Güç Arayışı ve Kadınların İletişimsel Bedeni
Toplumsal cinsiyet perspektifinden bakıldığında, göbek olgusu da farklı anlamlar taşır.
Erkekler, bedensel güç üzerinden iktidar kurmaya çalışırken; kadınlar, toplumsal kabul ve estetik standartlar üzerinden aidiyet arayışına girer.
Erkek için göbek, bir statü göstergesi olabilir: “iş güç sahibi adam” imajı. Tarih boyunca birçok kültürde, göbek bir refah sembolü olarak görülmüştür. Ancak modern dünyada bu sembol değişmiştir — artık güçlü görünmek, “fit” olmakla eşanlamlıdır.
Kadınlarda ise toplumsal baskı, bedeni “iletişimsel bir yüzey”e dönüştürmüştür. Kadın bedeni, toplumsal normların ilan panosudur: nasıl giyinmeli, nasıl görünmeli, nasıl yaşlanmalı. Göbek, bu panoda “kusur” olarak etiketlenir. Ancak tam da bu noktada kadınların demokratik katılımı devreye girer: sosyal medyada beden olumlama hareketleri, “gerçek beden” kampanyaları, bu ideolojik baskıya karşı bir bedensel direniş siyasetidir.
Vatandaşlık ve Bedensel Sorumluluk: Kimin Göbeği, Kimin Suçu?
Modern devlet, artık yalnızca sınırları değil, bedenleri de yönetir. Sağlık politikaları, beslenme düzenlemeleri, hatta estetik normlar bile birer siyasal araç hâline gelir. “Göbek çıkması neden olur?” sorusunun basit yanıtı —fazla kalori, az hareket— toplumsal düzeyde çok daha karmaşık bir anlam taşır:
Göbek, neoliberal düzenin bedensel yansımasıdır. Çünkü bu düzen bireye sürekli bir mesaj gönderir: “Kendini optimize et.”
Peki birey, hem tüketimle ödüllendirilip hem de bedeniyle cezalandırılabilir mi?
Bu paradoks, modern vatandaşın ruhsal geriliminin merkezinde yer alır.
Sonuç: Göbek Bir Biyoloji Değil, Bir Politika Meselesidir
Göbek çıkması yalnızca metabolik değil; politik bir sonuçtur.
Devletin, medyanın ve ideolojinin şekillendirdiği toplumsal normlar, bireyin bedenini bir savaş alanına dönüştürür. Göbek bu savaşın izidir — hem hazza teslimiyetin hem de iktidara karşı pasif direnişin simgesi.
Bir siyaset bilimci olarak soruyorum: Gerçek iktidar, bedeni denetleyen sistemde mi, yoksa kendi bedenini kabullenme cesaretinde mi?
Belki de göbek çıkmasının asıl nedeni, bedensel değil; ideolojiktir. Çünkü sistem, hepimizi aynı anda hem doyurup hem aç bırakır — sadece midemizle değil, kimliğimizle de.