MYK Belgesi Hangi Mesleklerde Zorunlu?
İş dünyasında güvenlik, kalite ve yeterlilik kavramları yükseldikçe, Anadolu’daki atölyelerden şehir merkezlerindeki büyük sanayi tesislerine kadar birçok iş kolunda belgelendirme süreçleri önem kazandı. Türkiye’de bu süreçlerin merkezi bir yönetişimle düzenlenmesi için kurulan Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK), belirli mesleklerde “mesleki yeterlilik belgesi” yani halk arasında yaygın adıyla MYK belgesi zorunluluğu getirdi. Bu yazıda, belgenin tarihsel arka planını, akademik tartışmaları ve hangi mesleklerde zorunlu olduğu sorusunun yanıtlarını akıcı ve anlaşılır biçimde ele alacağız.
Tarihsel Arka Plan
Belgelendirme ve yeterlilik sistemleri, sanayileşme ve teknikleşmenin hız kazandığı dönemlerde önem kazandı. Türkiye’de 2000’li yıllarla birlikte mesleki eğitim, iş güvenliği ve kalite standartları gündeme gelirken, 2013 yılında “Tehlikeli ve Çok Tehlikeli İşlerde Çalışanların Mesleki Eğitimlerine İlişkin Yönetmelik” yürürlüğe girdi ve teknik personelin eğitim alması zorunlu hale geldi. 2015 yılında ise 5544 sayılı Kanun kapsamında MYK’ya yetkiler verildi ve belgelendirme zorunluluğu daha sistematik biçimde hayata geçirilerek, “zorlama” ve “uyumluluk” gündemi doğdu. ([Eleman][1])
Bu süreçte amaç, iş kazalarının azaltılması, iş gücünün nitelikli hale gelmesi ve mesleki eğitim‑sınav‑belgelendirme zincirinin işletilmesiydi. Zamanla, sadece yüksek riskli iş kolları değil, orta riskli teknik işler de kapsama alındı. Örneğin 2021 tarihinde yayımlanan tebliğ ile belge zorunluluğu getirilen meslek sayısı 143’ten 183’e yükselmiştir. ([MYK][2])
Akademik ve Düzenleyici Tartışmalar
Akademik çevreler ve mesleki eğitim uzmanları arasında birkaç başlıkta yoğun tartışma var:
– Nitelikli iş gücü ve verimlilik: Belgelendirme sisteminin iş yerinde verimi artırıp artırmadığı konusu araştırılıyor. Teorik olarak, belge sahibi bireylerin iş güvenliği sorunlarını daha iyi yönetebileceği ve iş kazalarının azalabileceği öngörülüyor.
– Eşitsizlik ve erişim: Belge alma süreci için gerekli sınav, eğitim ve ücretler bazı küçük ölçekli işletmeler veya bireysel çalışanlar için erişim zorlukları yaratabiliyor. Bu da “nitelikli‑niteliksiz” iş gücü ayrımını yeniden gündeme taşıyor.
– Mevzuat‑uygulama uyumu: Yasal düzenlemenin varlığı yeterli değil; denetim, belge kontrolü, geçici çalışan durumu gibi uygulama boyutları sıkça tartışılıyor. Örneğin, bazı çalışanların diplomaları ya da ustalık belgeleri nedeniyle MYK belgesinden muaf olduğu durumlar var. ([mykmeslekiyeterlilikbelgesi.com.tr][3])
Bu tartışmalar ışığında, MYK belgesinin yalnızca bir “sertifika” değil; mesleki statü, iş güvenliği kültürü ve eğitim‑çalışma ilişkisinin bir göstergesi olduğu görülüyor.
Hangi Mesleklerde MYK Belgesi Zorunludur?
MYK belgesi zorunluluğu, özellikle tehlikeli ve çok tehlikeli iş sınıfına giren mesleklerde geçerli. Kurumun resmi internet sayfasında, “5544 sayılı Kanun gereğince; tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfa giren ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan tebliğlerde belirtilen mesleklerde MYK belgesi olmayan kişilerin çalıştırılamayacağı” ifade ediliyor. ([MYK][4])
Öne çıkan meslek grupları şöyle:
– İnşaat sektörü: kalıpçı, betoncu, duvarcı, iskele kurulum elemanı gibi meslekler. ([Eleman][1])
– Metal sektörü: kaynakçılar, çelik yapı montajcıları gibi teknik işler. ([Eleman][1])
– Enerji ve elektrik‑elektronik: elektrik pano montajcısı, elektrik tesisatçısı, dağıtım şebekesi bakım görevlisi gibi görevler. ([MYK][2])
– Ulaştırma ve lojistik: yük operatörleri, vinç operatörleri gibi ağır makinelerle çalışılan işler. ([Eleman][1])
– Tekstil, hazır giyim, deri gibi üretim işlerinde de belirli yeterlilik seviyeleri için zorunluluk bulunuyor. ([etikbelge.com][5])
Ayrıca, belge alma zorunluluğu yalnızca özel sektör için değil, kamu kurumlarında çalışan kişiler için de geçerli. ([mykmeslekiyeterlilikbelgesi.com.tr][3])
Sonuç
MYK belgesi, mesleklerin teknik yeterliliklerini ve iş güvenliği standartlarını kanıtlayan önemli bir belge hâline gelmiştir. Zorunluluğu olan meslekler, genel olarak yüksek riskli, teknik bilgi gerektiren alanlardır ve bu mesleklerde belgesiz çalışan bulunması yasaktır. Bu sistem, hem çalışanların korunmasını hem de iş yerlerinde daha düzenli bir mesleki yapı oluşturulmasını hedefliyor. Ancak belgenin etkili olabilmesi için erişim, denetim ve eğitim gibi boyutlarda sürekli iyileştirme şart.
Etiketler: #MYKBelgesi, #meslekliyeterlilik, #tehlikelimeslekler, #işgüvenliği, #belgezorunluluğu
Eğer belgesi zorunlu olan bir meslekte çalışıyorsanız veya bu belgeyle ilgili planınız varsa, deneyimlerinizi ve sorularınızı yorumlarda paylaşabilirsiniz.
[1]: “Mesleki Yeterlilik Belgesi Nedir, Hangi Meslekler İçin Zorunludur?”
[2]: “MYK | Mesleki Yeterlilik Kurumu”
[3]: “MYK BELGESİ ZORUNLULUĞU”
[4]: “MYK | Mesleki Yeterlilik Kurumu”
[5]: “MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Kapsamındaki Meslekler”